Czwartek | 10.04.2025 | godz. 19:00 | Forum Kultury Synagoga Görlitz, Otto-Müller-Straße 3, Görlitz | Wstęp wolny

Uroczyste otwarcie Dni Literatury nad Nysą 2025 z udziałem Octaviana Ursu, Nadburmistrza Miasta Görlitz i Rafała Gronicza, Burmistrza Miasta Zgorzelec oraz spotkanie autorskie z Joanną Bator, autorką książki Gorzko, gorzko i Lisą Palmes, tłumaczką literatury polskiej.

Joanna Bator, urodzona w 1968 roku w Wałbrzychu, studiowała kulturoznawstwo i filozofię we Wrocławiu, doktoryzowała się w Warszawie, kilka lat spędziła w Japonii. Rozgłos i sukces w kraju i za granicą przyniosły jej powieści Piaskowa Góra (2009) oraz Chmurdalia (2010). Za powieść Ciemno, prawie noc (2012) została uhonorowana Nagrodą Literacką NIKE. W 2021 roku została laureatką Karkonoskej Nagrody Literackiej. Inspiracją do napisania powieści Gorzko, gorzko (2020) była prawdziwa historia, którą autorka usłyszała na cmentarzu w Unisławiu Śląskim. Joanna Bator mieszka pod Warszawą.

Lisa Palmes, urodzona w 1975 roku w Münster, jest polonistką i germanistką oraz tłumaczką literatury polskiej. W 2017 roku została odznaczona Nagrodą im. Karla Dedeciusa a dwa lata później razem z Filipem Springerem Karkonoską Nagrodą Literacką. We współpracy z Lotharem Quinkensteinem przetłumaczyła m. in. Księgi Jakubowe i Empuzjon noblistki Olgi Tokarczuk. Za przekład powieści Gorzko, gorzko (2023) została nominowana do Nagrody Książkowej Targów Książki w Lipsku.

Prowadzenie: Mateusz Hartwich, kulturoznawca, Berlin

Piątek | 11.04.2025 | godz. 17:00 | Miejski Dom Kultury w Zgorzelcu, ul. Parkowa 1, Zgorzelec | Wstęp wolny

Spotkanie autorskie z Agnieszką Dobkiewicz, autorką książki Pożydowskie. Niewygodna pamięć.

Słowo „pożydowskie“ to twór językowy powstały po II wojnie światowej, określający mienie przed wojną należące do ludności żydowskiej jak również jej niematerialne dziedzictwo, stanowiące – zazwyczaj nieuświadomioną lub wypartą – część polskiej kultury. Agnieszka Dobkiewicz prowadzi czytelników śladami rozmaitych „pożydowskich” miejsc, przedmiotów, wspomnień i spraw i odkrywa nieznane, bo wciąż nieprzepracowane karty historii Polski.

Impulsem do napisania książki było dla autorki publiczne spalenie statutu kaliskiego przez narodowców w 2022 roku, które odbiło się na świecie szerokim echem. Agnieszka Dobkiewicz przeprowadza wówczas własne dziennikarskie „śledztwo“, by zrozumieć fenomen antysemityzmu i relacji polsko-żydowskich oraz odpowiedzieć na pytanie, kiedy cudze zaczyna być własne, a (po)żydowskie przeistacza się w polskie. Książka Pożydowskie przypomina o tym, jak wielowątkowa i złożona jest polska tożsamość, a żydowskość jest jednym z jej głównych wątków.

Agnieszka Dobkiewicz, urodzona w 1974 roku w Świdnicy, pisarka, publicystka i dziennikarka związana z Dolnym Śląskiem, stypendystka Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego. Współpracuje z Gazetą Wyborczą, opiekuje się Fundacją IDEA, która promuje dziedzictwo historyczne i kulturowe Dolnego Śląska i jest wydawcą Świdnickiego Portalu Historycznego. Autorka książek związanych z obozem koncentracyjnym Gross-Rosen takich jak Mała Norymberga. Historie katów z Gross-Rosen (2020) i Dziewczyny z Gross-Rosen (2021).

Prowadzenie: Tamara Włodarczyk, Towarzystwo Społeczno-Kulturalne Żydów w Polsce, Wrocław

Sobota | 12.04.2025 | godz. 16:00 | Miejski Dom Kultury w Zgorzelcu, Kino Poza Nova, ul. Parkowa 1, Zgorzelec | Wstęp wolny

Pokaz filmu „Los” („Schicksal”, D/PL 2023, 50 min.) i dyskusja z reżyserką Joanną Mielewczyk i bohaterami filmu Jerzym Podlakiem i Jürgenem Hempelem.

Bohaterami dokumentu są Jerzy Podlak i Jürgen Hempel, którzy jako nastolatkowie przeżyli Festung Breslau. Ich drogi skrzyżowały się dopiero po latach. W rozmowie z Bartkiem Gawłem, 13-letnim synem reżyserki, opowiadają o życiu codziennym we Wrocławiu w czasie II światowej wojny oraz o tym, jak wojna wpłynęła na ich losy. Opowiadają o oblężeniu miasta przez Armię Czerwoną i o codzienności w oblężonym mieście. Dwie perspektywy, Niemca i Polaka, choć bardzo różne, w poruszający sposób splatają się ze sobą.

Jürgen Hempel, urodzony w 1932 roku, pochodzi z wrocławskiej rodziny, która prowadziła w mieście sklep jubilerski. W filmie opowiada o domu rodzinnym, którego już nie ma, o kochającym sztukę towarzystwie, w którym obracali się jego rodzice oraz o trudnym czasie spędzonym w piwnicy w czasie wojny.

Drugim bohaterem filmu jest Jerzy Podlak, urodzony w 1931 roku, syn nauczyciela z Wielkopolski, z której po rozpoczęciu II wojny światowej został przesiedlony. W rezultacie trafił wraz z rodziną do obozu pracy przymusowej we Wrocławiu, skąd codziennie był wysyłany do robót przy fortyfikacjach.

Reżyserką, producentką i scenarzystką filmu jest Joanna Mielewczyk, dziennikarka radiowa, która zbiera historie Wrocławia sprzed i po 1945 roku i emituje je na antenie wrocławskiego radia RAM. Jest ona również autorką serii książek Kamienice, opisujących dzieje miasta z perspektywy jego mieszkańców i ich domów.

Prowadzenie: Agnieszka Bormann, Referat ds. kultury Śląska przy Muzeum Śląskim w Görlitz

Źródło: Görlitzer Kulturservicegesellschaft mbH